Dolina Brdy
Kraj | ![]() | |
Województwo | kujawsko-pomorskie | |
Makro Region | Pojezierze Południowopomorskie | |
Powierzchnia Ogólna | 321 km² | |
Powierzchnia w Polsce | 321 km² | |
Dolina Brdy – mezoregion fizycznogeograficzny w środkowo-północnej Polsce, stanowiący południowo-wschodnią część Pojezierza Południowopomorskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Dolina Brdy graniczy:
- od północy z Borami Tucholskimi,
- od zachodu z Pojezierzem Krajeńskim,
- od południa z Kotliną Toruńską,
- od wschodu z Wysoczyzną Świecką.
Mezoregion leży w całości w obrębie woj. kujawsko-pomorskiego.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Dominujący typ krajobrazu naturalnego Doliny Brdy stanowi młodoglacjalny krajobraz młodej doliny rzecznej oraz sandrowy, porośnięty borem sosnowym.
Dolina Brdy jest wcięta do 50 m w równinę sandrową oraz otaczające wysoczyzny: (Świecką, Pojezierza Krajeńskiego) i rozszerza się od około 5 do 10 km w dolnym odcinku przy wylocie do Kotliny Toruńskiej.
Ma około 50 km długości i 320 km2 powierzchni. W miarę jej pogłębiania uformowało się 11 teras. Obrzeża rzeki są na ogół zalesione.
Brdę zasilają w dolnym biegu dopływy z Pojezierza Krajeńskiego: Kamionka, Sępólna i Krówka oraz krótsze cieki z Wysoczyzny Świeckiej.
Kilkudziesięciometrowy spadek rzeki między Tucholą, a Kotliną Toruńską wykorzystano na potrzeby energetyki – zbudowano zaporę wysokości 23 m i elektrownię wodną pod Koronowem.
Jezioro Koronowskie ze względu na charakter doliny jest bardzo wąskie i przy długości cofki 28 km zajmuje powierzchnię 17 km2, przy czym włączono do niego kilka przyległych jezior wytopiskowych.
Akwen stał się dużym ośrodkiem sportów wodnych i rekreacji. Poniżej Koronowa istnieją jeszcze dwa spiętrzenia rzeki (Tryszczyn i Smukała.
Dolinę przecinają w poprzek dwie linie kolejowe: z Chojnic przez Tucholę do Grudziądza i ze Złotowa przez Pruszcz do Terespola Pomorskiego na trasie Bydgoszcz-Gdańsk.
Ochrona Przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Doliny Brdy, w jego północnej części wytyczono w 1985 r. Tucholski Park Krajobrazowy.
Część południowa objęta jest natomiast Obszarem Chronionego Krajobrazu Zalewu Koronowskiego.
W części północnej wytyczono ponadto obszary Natura 2000:
- Bory Tucholskie,
- Dolina Brdy i Stążki w Borach Tucholskich.
Wśród rezerwatów przyrody na terenie mezoregionu wyróżnić można m.in.:
- Rezerwat przyrody Dolina Rzeki Brdy,
- Rezerwat przyrody Różanna Dęby.