Dolina Brdy

Mapa
Kraj	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Makro Region	Pojezierze Południowopomorskie
Powierzchnia Ogólna	321 km²
Powierzchnia w Polsce	321 km²

Dolina Brdy – mezoregion fizycznogeograficzny w środkowo-północnej Polsce, stanowiący południowo-wschodnią część Pojezierza Południowopomorskiego.

Położenie

Dolina Brdy graniczy:

• od północy z Borami Tucholskimi,
• od zachodu z Pojezierzem Krajeńskim,
• od południa z Kotliną Toruńską,
• od wschodu z Wysoczyzną Świecką.
  

Mezoregion leży w całości w obrębie woj. kujawsko-pomorskiego.

Charakterystyka

Dominujący typ krajobrazu naturalnego Doliny Brdy stanowi młodoglacjalny krajobraz młodej doliny rzecznej oraz sandrowy, porośnięty borem sosnowym.

Dolina Brdy jest wcięta do 50 m w równinę sandrową oraz otaczające wysoczyzny: (Świecką, Pojezierza Krajeńskiego) i rozszerza się od około 5 do 10 km w dolnym odcinku przy wylocie do Kotliny Toruńskiej.
Ma około 50 km długości i 320 km2 powierzchni. W miarę jej pogłębiania uformowało się 11 teras. Obrzeża rzeki są na ogół zalesione.

Brdę zasilają w dolnym biegu dopływy z Pojezierza Krajeńskiego: Kamionka, Sępólna i Krówka oraz krótsze cieki z Wysoczyzny Świeckiej.
Kilkudziesięciometrowy spadek rzeki między Tucholą, a Kotliną Toruńską wykorzystano na potrzeby energetyki – zbudowano zaporę wysokości 23 m i elektrownię wodną pod Koronowem.
Jezioro Koronowskie ze względu na charakter doliny jest bardzo wąskie i przy długości cofki 28 km zajmuje powierzchnię 17 km2, przy czym włączono do niego kilka przyległych jezior wytopiskowych.
Akwen stał się dużym ośrodkiem sportów wodnych i rekreacji. Poniżej Koronowa istnieją jeszcze dwa spiętrzenia rzeki (Tryszczyn i Smukała.

Dolinę przecinają w poprzek dwie linie kolejowe: z Chojnic przez Tucholę do Grudziądza i ze Złotowa przez Pruszcz do Terespola Pomorskiego na trasie Bydgoszcz-Gdańsk.

Ochrona Przyrody

Na terenie Doliny Brdy, w jego północnej części wytyczono w 1985 r. Tucholski Park Krajobrazowy.
Część południowa objęta jest natomiast Obszarem Chronionego Krajobrazu Zalewu Koronowskiego.
W części północnej wytyczono ponadto obszary Natura 2000:

• Bory Tucholskie,
• Dolina Brdy i Stążki w Borach Tucholskich.
  

Wśród rezerwatów przyrody na terenie mezoregionu wyróżnić można m.in.:

• Rezerwat przyrody Dolina Rzeki Brdy,
• Rezerwat przyrody Różanna Dęby.